Depresja u dzieci

 7 minut

autorka: Agnieszka Borowska
psycholog, członkini Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Psychoanalitycznej

Jeszcze ćwierć wieku temu powszechnie uważano, że dzieci nie mogą chorować na depresję. Myślano, że ich aparat psychiczny jest zbyt niedojrzały i jeśli występują objawy, to jest to przejściowy stan. Nic bardziej mylnego. Dziś już wiadomo że dzieci, jak i młodzież przechodzą depresję, tylko jej przebieg wygląda inaczej niż u dorosłych.

Kliniczne objawy u dzieci

Małe dzieci nie potrafią zgłosić rodzicowi, że dzieje się z nimi coś niepokojącego. Nie występuje u nich zwykle smutek, tak jak u dorosłych, ale fizyczne objawy, tj.: bóle (szczególnie brzucha), kołatanie serca, zaparcia lub biegunki, moczenie nocne, problemy ze snem, problemy z jedzeniem. Alarmujący może być moment dla opiekunów, kiedy dziecko, do niedawna grzeczne, robi się wzburzone i drażliwe. Czasami bywa odwrotnie – zazwyczaj dynamiczne dziecko staje się nagle nieśmiałe i bojaźliwe. Maluchy w wieku szkolnym mogą odmawiać pójścia do szkoły, nie chcieć nawiązywać czy utrzymywać kontaktów z kolegami. Często ww. objawy mylone są z zespołem ADHD.

Polskie badania wskazują, że objawy depresji u dzieci młodszych występują częściej u chłopców. Należy jednak zaznaczyć, że w ciągu ostatnich piętnastu lat odnotowano spadek depresyjności u dzieci w wieku 10-13 lat. Nadal jest to jednak wskaźnik na poziomie 27,7-24,6%. To oznacza, że co trzecie dziecko ma co najmniej epizody depresji.

Kliniczne objawy u młodzieży

U 2% dzieci depresja rozwija się przed okresem dojrzewania. U starszych dzieci wyraźniej pojawiają się zaburzenia myślenia, nieadekwatna ocena siebie, brak nadziei, poczucie braku perspektyw. Mogą także wystąpić różnego rodzaju zachowania autodestrukcyjne: stosowanie środków psychoaktywnych czy myśli samobójcze z planami wykonania. Nietypowe objawy to: nadmierna senność (mimo przespanej nocy), wzrost masy ciała, duża wrażliwość na odrzucenie społeczne czy wreszcie pobudzenie psychosomatyczne. Badania wskazują, że objawy depresji w wieku młodszym adolescentnym (13-16 lat) częściej występują u dziewcząt. Podjęte próby samobójcze częściej u młodzieży niż dzieci kończą się samobójstwem – szczególnie u dziewcząt. Około 16. r.ż. można już zaobserwować duże epizody depresji. Statystyki z 2009 r. mówią, że życie odebrały sobie 294 osoby w wieku 17-19 lat. Liczbę przypadków udaremnionego samobójstwa szacuje się na około dziesięć razy większą.

Jak powstaje depresja?

Istnieją dwa rodzaje przyczyn powstawania depresji: egzogenne i endogenne. Te pierwsze zachodzą zwykle na skutek działania czynnika zewnętrznego – np. zmiana szkoły, rozwód rodziców lub inna wyraźna zmiana w systemie rodzinnym, w tym pojawienie się młodszego rodzeństwa. W późniejszym wieku dochodzą nieszczęśliwe miłości czy niepowodzenia na polu społecznym, tj.: problemy w relacji z rodzicami (nadmiernie krytykujący, kontrolujący, niedostępni emocjonalnie, niewrażliwi emocjonalnie na potrzeby dziecka), ponadto niski status społeczny lub złe warunki materialne rodziny.

Depresje mogą mieć też związek z wrodzonymi predyspozycjami dziecka (przyczyny endogenne), co ma oczywiście podłoże biologiczne. Muszą przy tym zaistnieć pewne czynniki wyzwalające. Nie wystarczy bowiem mieć ojca czy matkę o skłonnościach depresyjnych, by od razu na tą chorobę zachorować. Wszystkie te czynniki oddziałują na funkcjonowanie dzieci i młodzieży, co nie pozostaje bez wpływu na kształtowanie się organizacji myślenia, przeżywania i działania, także podczas choroby.

Strony: 1 2