Recepty „pro auctore” i „pro familiae”

 7 minut

aptekarka przy polce z lekami

Zasady realizacji recept farmaceutycznych „pro auctore” i „pro familiae” w świetle nowych przepisów i nowych kompetencji farmaceutów.

Ustawą z dnia 31 marca 2020 r. (weszła w życie w dniu 1 kwietnia br.) – o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19[1] ustawodawca wprowadził szereg rozwiązań prawnych mających na celu przeciwdziałania skutkom panującej obecnie pandemii. Uregulowania zawarte w ww. ustawie dotyczą także farmaceutów, którzy uzyskali nowe kompetencje. Wprowadzono bowiem m.in. zmiany w ustawie z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne.[2]
Jedna z zasadniczych zmian dotyczyła art. 96 ust. 4 ufp. Zgodnie z tym przepisem farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę dla osoby, o której mowa w art. 95b ust. 3 pkt 1 i 2 ufp, a więc receptę „pro auctore” oraz receptę „pro familiae”.

Jakie są zasady wystawiania recept „pro auctore” i „pro familiae”?

1. Recepta „pro auctore” to innymi słowy recepta dla osoby wystawiającej, a więc farmaceuty. Recepta „pro familiae” z kolei może być wystawiona jedynie dla osób najbliższych, tj. dla małżonka/i, osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa osoby wystawiającej.
Należy zaznaczyć, że w przypadku, gdy farmaceuta pozostaje w związku nieformalnym, „pozostaje z osobą we wspólnym pożyciu”, jest uprawniony do wystawienia recept dla tej osoby. Natomiast nie ma uprawnień do wystawiania recept dla rodziny tej osoby, jak ma to miejsce w przypadku małżeństwa. Definicja wspólnego pożycia nie jest zdefiniowana w ustawie. Można przyjmować, że do definicji przybliża uchwała podjęta w dniu 25 lutego 2016 r. w składzie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego (sygn. Akt I KZP 20/15), w której stwierdzono, że zawarty w art. 115 § 11 k.k. zwrot „osoba pozostająca we wspólnym pożyciu” określa osobę, która pozostaje z inną osobą w takiej relacji faktycznej, w której pomiędzy nimi istnieją jednocześnie więzi duchowe (emocjonalne), fizyczne oraz gospodarcze (wspólne gospodarstwo domowe).[3]
Jednocześnie Okręgowa Izba Aptekarska w Krakowie poinformowała, że w związku z licznymi niejasnościami, kto może być faktycznie beneficjentem recepty „pro familiae”, zostało wystosowane do Ministra Zdrowia pismo z prośbą o jednoznaczną interpretację w tym zakresie.

2. Farmaceuta wystawiający receptypro auctore i recepty pro familiae, stosownie do art. 96 ust. 4b ufp, zobowiązany jest prowadzić ich wykaz zawierający:

  • numer kolejny wpisu,
  • datę wystawienia recepty,
  • numer PESEL pacjenta, jeżeli został nadany, w przypadku noworodka – numer PESEL matki, a w razie braku numeru PESEL – rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość,
  • rozpoznanie choroby, problemu zdrowotnego lub urazu,
  • międzynarodową lub własną nazwę produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo rodzajową lub handlową nazwę wyrobu medycznego,
  • postać, w jakiej produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny ma być wydany, jeżeli występuje w obrocie w więcej niż jednej postaci,
  • dawkę produktu leczniczego lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, jeżeli występuje w obrocie w więcej niż jednej dawce,
  • ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, a w przypadku produktu leczniczego recepturowego – nazwę i ilość surowców farmaceutycznych, które mają być użyte do jego sporządzenia;
  • sposób dawkowania.

Okręgowa Izba Aptekarska w Krakowie udostępniła wzór przedmiotowego wykazu w formacie Word.[4]

3. Recepta „pro auctore” oraz „pro familiae” może zostać wystawiona na leki refundowane w postaci elektronicznej lub w postaci papierowej, tj. na druku. W pierwszym przypadku wystawiana jest za pośrednictwem systemu Gabinet.gov.pl.[5] Można ją podpisać za pomocą profilu zaufanego lub certyfikatu ZUS e-ZLA. W drugim przypadku wystawiana jest, jeżeli farmaceuta nie posiada dostępu do Elektronicznej Platformy Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, tj. do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia[6] – art. 95b upf. NFZ poinformował, że realizując uprawnienie w zakresie wystawiania recept w postaci papierowej, w systemie informatycznym oddziałów wojewódzkich NFZ wprowadza się funkcjonalność pozwalającą na składanie wniosków o dostęp do Portalu NFZ, dostęp do eWUŚ i uzyskanie uprawnienia do pobierania numerów recept oraz możliwość pobierania zakresów numerów recept.[7]

4. Omawiane recepty mogą być wystawione tylko na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp, z zastrzeżeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające, substancje psychotropowe. W konsekwencji wykluczono grupy produktów, które nie są lekami o kategorii dostępności Rp, tj.:

  • leki o kategorii dostępności Rpz,
  • leki recepturowe (apteka może sprzedać bez recepty wyłącznie lek apteczny o składzie farmakopealnym), nie mają kategorii dostępności,
  • wyroby medyczne (opatrunki, lizaki na ból gardła, spray’e nawilżające etc.),
  • środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego (np. preparaty mlekozastępcze, środki spożywcze dla diabetyków i bezglutenowców)

Należy zauważyć, że problem stanowi nie tyle brak możliwości wydania dwóch ostatnich grup (produkty te można bowiem zakupić bez recepty), co wystawienie na nie refundowanej recepty.

Recepta pro familiae dla bliskich

 

5. W przypadku recept w postaci papierowej, na której przepisano wyłącznie produkty lecznicze nie- podlegające refundacji, recepta „pro auctore” oraz „pro familiae” nie musi odpowiadać wzorowi recepty określonemu przez Ministra Zdrowia w rozporządzeniu z dnia 13 kwietnia 2018 r. w sprawie recept[8] (brak konieczności stosowania druku recepty).

6. Recepta „pro auctore” i „pro familiae” może być zrealizowana w dowolnej aptece (inaczej niż w przypadku recepty farmaceutycznej).

7. Do recept „pro auctore” i „pro familiae” stosuje się odpowiednio art. 96a ust. 4-5 upf. Oznacza to, że farmaceuta może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie:
ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 120-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, ilość produktu leczniczego antykoncepcyjnego przeznaczoną do 60-dniowego stosowania – wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego, do 4 recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 120 dni, w przypadku recepty w postaci elektronicznej – ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 180-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, w tym w przypadku produktu leczniczego antykoncepcyjnego wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego (ww. tiret trzecie nie stosuje się).

7. W celu zapoznania się z technicznymi aspektami wystawiania omawianych recept – krok po kroku – w systemie Gabinet.gov.pl warto prześledzić poradnik udostępniony na stronie: https://www.poia.pl/aktualnosci/wystawienie-recepty-na-gabinet-gov-pl. W poradniku tym opisany jest też sposób generowania certyfikatu e-ZLA, którym można podpisywać recepty i który można zaimportować do systemu aptecznego.