Grzybice powierzchowne skóry i paznokci

 6 minut

stopy wystajace z hamaka

Kogo atakują grzybice? Najczęściej osoby, które przez większość czasu noszą zamknięte, nieoddychające obuwie, a także aktywnie korzystają z publicznych szatni, pryszniców, pływalni, klubów sportowych, saun czy solariów. Zakażeniu sprzyja bowiem wilgotne i ciepłe środowisko oraz bezpośredni kontakt z patogenem.

Nie należy zapominać o tych osobach, u których do zakażenia grzybicą dochodzi w wyniku współtowarzyszących chorób – przede wszystkim chorych na cukrzycę, ale też przewlekle leczonych antybiotykami, kortykosterydami czy stosujących leczenie immunosupresyjne. Często chorzy stosujący leki psychiatryczne także borykają się z problemem grzybicy. Nieobojętna jest też dieta – bogata w cukier, stwarzająca odpowiednie warunki do rozwoju grzyba. Nie należy zapominać o grzybicy odzwierzęcej – tu najczęstsze zachorowania obserwuje się u dzieci po kontakcie z młodymi kotami, szczeniętami czy królikami.

Niezmiernie często występuje łupież pstry (zmiany głównie obserwowane na ramionach i plecach) oraz łojotokowe zapalenie skóry (gdzie jedną z przyczyn jest nadmierny rozrost grzyba Malassezia). Grzybica paznokci dotyczy głównie sportowców, wojskowych, osób starszych (nie bez znaczenia jest tu obuwie – mikrourazy, pocenie). Podsumowując: grzybica dotyka i dorosłych i dzieci, częściej sportowców oraz osoby chore.

Warunki sprzyjające rozwojowi grzybicy:

  • ciepłe, wilgotne środowisko,
  • spadek odporności organizmu,
  • podwyższony poziom glukozy we krwi.

Większość grzybic powierzchownych leczy się za pomocą leków miejscowych. Wyjątkiem jest grzybica paznokci i odzwierzęca grzybica skóry, które często wymagają zastosowania również leczenia systemowego. W każdym przypadku podejmowania terapii konieczne jest eliminowanie czynników sprzyjających rozwojowi infekcji i współpraca z pacjentem.

Najczęściej zajmowane okolice:

  • w fałdach skóry,
  • między palcami stóp,
  • pod piersiami,
  • w pachwinach,
  • pod pachami,
  • u osób otyłych w fałdach na brzuchu,
  • u mężczyzn z dużym owłosieniem na klatce piersiowej – często zmiany są w linii środkowej,
  • na twarzy – na granicy czoła ze skórą owłosioną, między brwiami i koło skrzydełek nosa.

Objawy dotyczące skóry:

  • zaczerwieniona, złuszczająca się skóra,
  • możliwa zmacerowana skóra (między palcami stóp),
  • możliwe drobne pęcherzyki z treścią surowiczą,
  • koncentryczne powiększanie się ogniska,
  • możliwe nowe ogniska satelitarne,
  • wyraźniej zaznaczony (bardziej zapalny) brzeg zmiany,
  • silne swędzenie i pieczenie (nasilające się po spoceniu).

Objawy dotyczące paznokci:

  • nierówna powierzchnia,
  • nierówny koloryt płytki paznokciowej,
  • odchodzenie wolnego brzegu płytki od łożyska,
  • pogrubiała płytka paznokciowa.

Jak zapobiegać?
Regularnie myć i dokładnie osuszać skórę, zapobiegać poceniu (antyperspiranty), dezynfekować obuwie i skarpety.

Jak leczyć?
Większość grzybic powierzchownych leczy się za pomocą leków miejscowych. Wyjątkiem jest grzybica paznokci i odzwierzęca grzybica skóry, które często wymagają zastosowania również leczenia systemowego. W każdym przypadku podejmowania terapii konieczne jest eliminowanie czynników sprzyjających rozwojowi infekcji i współpraca z pacjentem. Wśród leków miejscowych stosuje się najczęściej:

  • leki imidazolowe (klotrimazol, ekonazol, ketokonazol, mikonazol, bifonazol, flutrimazol),
  • alliloaminy (terbinafina, naftifina),
  • pochodne pirydonu (cyklopiroksolamina),
  • inne (kwas undecylenowy, barwniki).

Leczenie ogólne jest zalecane w przypadkach bardziej rozległych i uporczywych grzybic, a także w przypadku grzybicy paznokci, która obejmuje więcej niż 50% paznokcia lub więcej niż 4 paznokcie.

W zależności od rodzaju grzybicy oraz umiejscowienia lekarz może zalecić itrakonazol, fluconazol lub terbinafinę w odpowiedniej dawce i określonym czasie.

Podstawą terapii są jednak najczęściej leki miejscowe. Jedną z substancji wykazujących skuteczność grzybobójczą i przetrwalnikową jest cyklopiroksolamina – lek syntetyczny, który należy do grupy pochodnych pirydynonu. Cyklopiroks działa na grzyby właściwe – dermatofity, grzyby drożdżopodobne, pleśnie i grzyby mieszane. Dzięki tak szerokiemu spektrum działania możemy nim leczyć z powodzeniem grzybice skóry gładkiej (w tym też wyprzenia drożdżakowe choćby w fałdach skóry, grzybicę międzypalcową stóp), grzybice odzwierzęce (leczenie wspomagające), łupież pstry, a nawet grzybice paznokci. Tam, gdzie dochodzi do zakażenia grzybiczego, dość szybko dołącza się stan zapalny i nadkażenie bakteryjne. Cyklopiroks łagodzi stan zapalny skóry skuteczniej niż 2,5% hydrokortyzon. Może być więc z powodzeniem stosowany w grzybicy, której towarzyszy zaczerwienienie, świąd i pieczenie skóry. To przewaga tej substancji nad innymi lekami przeciwgrzybiczymi.

Cyklopiroks wykazuje skuteczność przeciwbakteryjną w stosunku do bakterii Gram-dodatnich i Gram ujemnych. To umożliwia skuteczne leczenie jednym preparatem mieszanych zakażeń skóry. Znaczenie kliniczne i terapeutyczne ma też fakt, że cyklopiroks hamuje wzrost Chlamydia, Trichomonas, Mycoplasma. A skuteczność terapii gwarantuje brak efektu uodporniania się grzybów na cyklopiroks.

Cyklopiroks dostępny jest w różnych postaciach, które zaleca się w zależności od lokalizacji zmian chorobowych:

  • lakier do paznokci – odpowiedni w przypadku grzybicy paznokci dłoni i stóp,
  • roztwór – świetnie sprawdza się na skórze owłosionej głowy czy w partiach skóry gładkiej,
  • zawiesina – to doskonałe rozwiązanie dla wrażliwszych części skóry (w fałdach, pachwinach, pod pachami, na twarzy),
  • żel – zapewnia odpowiednie stężenie leku w takich okolicach jak: między palcami stóp i na podeszwach stóp.

Piśmiennictwo:
1. Rosen T., Schell B., Orengo I.: Anti-inflamatory activity of antifungal preparations. Int J Dermatol, 1997, 36 (10), 788-92.