Opieka farmaceutyczna
Opryszczka warg i twarzy
6 minut
autor: prof. dr hab. n. med. Sławomir Majewski
Klinika Dermatologii i Wenerologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Wirus HSV-1 wywołuje najczęściej zmiany na skórze twarzy, zwłaszcza warg (herpes labialis), a HSV-2 w okolicy narządów płciowych (herpes progenitalis). Zmiany obyczajowości seksualnej wpływają na coraz mniejszy związek pomiędzy typem HSV a lokalizacją zmian chorobowych, np. opryszczka wargowa może być wywołana przez HSV-2. Wirus wnika poprzez uszkodzoną skórę i błony śluzowe. Do transmisji dochodzi drogą kropelkową, w wyniku kontaktu bezpośredniego z treścią pęcherzyka lub nadżerkami na błonach śluzowych, a także zakażonymi wydzielinami: śliną (podczas pocałunku, spożywania posiłków ze wspólnych naczyń, używania skontaminowanych szczoteczek do zębów).
Zakażenie HSV 1 występuje u większości osób światowej populacji, najczęściej dotyczy twarzy (warg) i jamy ustnej. U większości ludzi ma ono charakter utajony. Do zakażenia HSV 1 dochodzi najczęściej między 1.-5. r.ż. (30-50% dzieci do 5. r.ż. ma swoiste przeciwciała). Infekcja HSV może mieć charakter zakażenia pierwotnego, nawrotowego bądź bezobjawowego.
Zakażenie pierwotne
Objawy kliniczne związane z wniknięciem wirusów do ustroju przez uszkodzoną skórę lub błony śluzowe występują w okresie od 2 do 12 dni od zakażenia i dotyczą 10-20% chorych. Wirusy po wniknięciu do ustroju namnażają się w miejscu inokulacji i w regionalnych węzłach chłonnych, które powiększają się i są bolesne. Następnie wirusy przedostają się do krwi, a w tym okresie dochodzi do wytwarzania przeciwciał. Po kolejnych 2-3 dniach pojawiają się drobne – średnicy kilku milimetrów – wykwity pęcherzykowe wypełnione surowiczą treścią. Pęcherzyki powstają na podłożu rumieniowo-obrzękowym i mają tendencję do grupowania się. Ze względu na nietrwałą pokrywę pęcherzyki szybko przekształcają się w powierzchowne nadżerki, pokrywające się strupami i następnie gojące się bez pozostawienia śladów.
W porównaniu ze zmianami nawrotowymi objawy w przebiegu zakażenia pierwotnego utrzymują się dłużej, zajmują większe powierzchnie skóry i błon śluzowych, obrzęk jest bardziej nasilony, a nadżerki głębsze. Dolegliwości bólowe towarzyszące zmianom chorobowym są także znacznie większe. Charakterystyczne dla zakażenia pierwotnego są objawy ogólne – gorączka, bóle głowy i mięśni – związane z wiremią (rozprzestrzenianiem się infekcji drogą krwi).
Zakażenie bezobjawowe
Po ustąpieniu objawów pierwotnej infekcji HSV choroba przechodzi w okres utajenia. W większości przypadków (ok. 80%) zakażenie od początku ma charakter bezobjawowy. W tym czasie wirusy, w przypadku opryszczki na twarzy, są obecne w czuciowych zwojach nerwu trójdzielnego.
Zakażenie nawrotowe
Po okresie bezobjawowym może dojść do reaktywacji utajonego w zwojach czuciowych zakażenia i powstania w skórze zmian o charakterze nawrotowym. Czynnikami prowokującymi nawroty choroby są: gorączka, oziębienie organizmu, ekspozycja na promienie UV, stresy, urazy mechaniczne skóry oraz stany przebiegające z obniżeniem odporności.