Opieka farmaceutyczna
Pielęgnacja pacjentów z odleżynami
6 minut
autorka: lek. Małgorzata Marcinkiewicz
dermatolog
Jednym z trudniejszych zagadnień związanym z przewlekłą opieką nad osobą narażoną na długotrwałe obniżenie aktywności ruchowej jest profilaktyka i leczenie odleżyn. O odleżynie mówimy wtedy, gdy w wyniku długotrwałego ucisku lub połączenia ucisku i rozrywania dochodzi do miejscowego uszkodzenia skóry a także tkanek do niej przyległych. Przedłużający się ucisk prowadzi nieuchronnie do zaburzeń ukrwienia, a tym samym do niedotlenienia i niedożywienia tkanek, powstania martwicy i wytworzenia trudno gojącego się owrzodzenia. Oprócz ucisku w powstawaniu odleżyny biorą udział siły tarcia i siły ścinające, ale przede wszystkim nieprawidłowa pielęgnacja osoby unieruchomionej. Czynnikami sprzyjającymi tworzeniu się odleżyny mają także stan ogólny pacjenta, wiek, budowa ciała, stan odżywienia czy stan skóry. Miejscami szczególnie predysponowanymi do powstania odleżyny są obszary ciała, gdzie wypukłe części kostne znajdują się blisko powierzchni skóry. Przy sprzyjających warunkach odleżyna tworzy się w ciągu kilku godzin, a nawet szybciej. Powstałe owrzodzenie na skórze może przy braku odpowiedniego postępowania penetrować głębsze tkanki, aż do powięzi i mięśni, a czasem nawet do stawów i kości. W celu oceny stopnia zaawansowania odleżyn amerykańska organizacja National Pressure Ulcer Advisory Panel (NPUAP) opracowała czterostopniową skalę (patrz: tabela). Ocena ciężkości rany ułatwia personelowi medycznemu i opiekunom w dostosowaniu odpowiednich metod profilaktycznych i leczniczych.
Profilaktyka przeciwodleżynowa ma kluczowe znaczenie w pielęgnacji pacjentów unieruchomionych czy o ograniczonej aktywności ruchowej. Osoby sprawujące opiekę powinny zwracać szczególną uwagę na zmianę pozycji ciała swoich podopiecznych zagrożonych odleżynami celem skrócenia czasu i osłabienia nacisku działającego na wrażliwe obszary ciała. Częstotliwość zależy między innymi od mobilności pacjenta, jego ogólnego stanu i kondycji skóry. Istotne także jest podłoże, na którym leży czy siedzi osoba unieruchomiona. Zalecane jest stosowanie materacy piankowych o podwyższonej specyfikacji u osób leżących, a u siedzących w fotelach czy wózkach poduszek do siedzenia rozkładających nacisk ciała.