Opieka farmaceutyczna
Kaszel – rodzaje i przyczyny
6 minut
autorka: dr n. med. Katarzyna Wrotek
specjalista chorób wewnętrznych, alergolog, członek Polskiego Towarzystwa Alergologicznego
W jaki sposób dochodzi do pojawienia się owego odruchu obronnego? Kaszel powstaje na skutek drażnienia receptorów czuciowych zlokalizowanych w błonie śluzowej krtani, tchawicy, oskrzeli i opłucnej. Receptory czuciowe występują również poza układem oddechowym (np. w żołądku, przeponie, otrzewnej i osierdziu). Na skutek działania różnych czynników (nadmiar wydzieliny, ciało obce, mediatory stanu zapalnego) dochodzi do pobudzenia receptorów i pojawienia się kaszlu. W mechanizmie biorą również udział mięśnie wydechowe (konieczny jest ich nasilony skurcz), dlatego uciążliwemu kaszlowi mogą towarzyszyć bóle ze strony klatki piersiowej mylnie interpretowane przez pacjentów jako bóle płuc (narządy nieunerwione nie bolą).
Ze względu na czas trwania wyróżniamy kaszel:
- ostry – utrzymuje się do 3 tygodni,
- podostry – od 3 do 8 tygodni,
- przewlekły – powyżej 8 tygodni.
Ze względu na przyczyny wyróżniamy kaszel:
- płucny – przyczyna zlokalizowana jest w obrębie układu oddechowego, np. astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, rozstrzenie oskrzeli, gruźlica, choroby śródmiąższowe płuc, nowotwory, choroby opłucnej, przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa, zespół spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, zakażenia takie jak Mycoplasma, Chlamydia, krztusiec, wady wrodzone,
- pozapłucny – przyczyna zlokalizowana jest poza układem oddechowym, np. refluks żołądkowo przełykowy, niewydolność serca, inhibitory konwertazy angiotensyny, niedoczynność tarczycy, pasożyty,
- psychogenny (związany z emocjami, najczęściej negatywnymi) – zanika w czasie snu lub skupienia uwagi na jakimś działaniu, bardzo oporny na działanie leków.
Przewlekły kaszel zawsze wymaga diagnostyki i ustalenia przyczyny. Dużą rolę odgrywa wnikliwie przeprowadzony wywiad, ponieważ często współistnieją objawy i dolegliwości naprowadzające na kierunek poszukiwań. Wybór specjalisty (pneumonolog, alergolog, laryngolog, kardiolog, gastrolog), do którego warto udać się po pomoc, często zależy od dolegliwości towarzyszących oraz specyficznych cech kaszlu.