Opieka farmaceutyczna
Dietoterapia w alergiach pokarmowych
7 minut
dr Joanna Bajerska
adiunkt w zakładzie dietetyki Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, specjalista dietetyk z zakresu żywienia człowieka
Alergia może wystąpić w różnym okresie życia człowieka, a czynnikiem sprawczym jest czas ekspozycji na alergen i jego stężenie w otaczającym środowisku. Najczęstszymi alergenami odpowiedzialnymi za ok. 90% wszystkich alergii pokarmowych są: białka mleka, jaj, orzechów ziemnych, pozostałych orzechów, ryb, skorupiaków, soi i pszenicy. Produkty te uczulają z różną częstotliwością i w zależności od wieku. W celu identyfikacji alergenów pokarmowych oraz ich eliminacji z diety stosuje się następujące postępowania dietetyczne: dietę testującą, dietę eliminacyjną oraz dietę rotacyjną. Pamiętać należy, że dietoterapia powinna być każdorazowo indywidualnie dobierana do pacjenta, a prowadzić ją powinien doświadczony specjalista.
Dieta testująca
Obejmuje dwa etapy. W pierwszym etapie dorosłym pacjentom przez 3 do 7 dni podaje się wodę mineralną z dodatkiem 100-150 g cukru gronowego. Drugi etap tej diety polega na stopniowym (według ściśle określonej kolejności) wprowadzaniu do jadłospisu poszczególnych produktów lub grup produktów spożywczych. Każdorazowo nowe produkty testowane są przez 4 dni. Jeśli nowo wprowadzane produkty nie wywołują żadnych objawów alergicznych, kontynuuje się dietę. Jeśli natomiast po włączeniu nowego produktu lub grupy produktów do diety pojawią się objawy niepożądane, taki produkt lub grupę produktów należy wykluczyć z jadłospisu. Pamiętać należy, że włączenie każdego nowego produktu wiąże się z ryzykiem poważnych reakcji alergicznych – wstrząsu anafilaktycznego lub ataku astmy. Dlatego dieta testująca powinna być prowadzona pod kontrolą lekarza lub w placówkach szpitalnych. Równocześnie przy rozszerzaniu diety o konkretną grupę produktów nie wolno jej „zanieczyszczać” innymi produktami. Przykładowo na etapie testowania zbóż stosowane produkty spożywcze i przygotowywane z nich potrawy nie mogą zawierać jajek, gdyż to ich dodatek może wywołać reakcję alergiczną i uzyskany wynik będzie błędnie zinterpretowany – że to właśnie produkty zbożowe są przyczyną wystąpienia niepożądanych reakcji alergicznych.
Dieta eliminacyjna
Stosowana jest zarówno w celach diagnostycznych jak i terapeutycznych. Stosowanie tej diety w przypadku identyfikacji alergenu polega na stopniowym eliminowaniu z niej zarówno produktów spożywczych będących bezpośrednim źródłem alergenu, jak również takich produktów, które go zawierają. Przykładowo do produkcji wędlin stosuje się dodatek izolatów białek sojowych, dlatego osoby nietolerujące tego rodzaju białka powinny zwracać uwagę na skład kupowanych produktów. Minimalny okres, na który należy wyłączyć z dziennej racji pokarmowej produkt lub grupę produktów, wynosi 7 dni. Za optymalny okres uważa się okres 10 dni. Jeśli po wyeliminowaniu z diety danego produktu lub grupy produktów obserwuje się ustąpienie objawów alergii, trzeba potwierdzić swoje obserwacje poprzez ponowne wprowadzenie (prowokacja) do diety wyeliminowanych wcześniej produktów. Takie działanie powoduje zaostrzenie objawów. W ten sposób można stwierdzić, jakie produkty rzeczywiście wywołują alergię.