Dzielenie leków

 7 minut

autorka: dr n. farm. Arleta Matschay
Pracownia Farmacji Praktycznej, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Coraz częściej farmaceuci w trakcie swojej pracy z pacjentami w aptekach ogólnodostępnych spotykają się z problemem dzielenia różnych form farmaceutycznych leków (postaci leków). Niestety dzielenie leków stało się zjawiskiem bardzo powszechnym wśród naszych pacjentów i zdecydowanie narasta. Z czego wynika i czym skutkuje? Problem dotyczy leków o stałej postaci terapeutycznej, czyli tabletek, kapsułek i czopków, a także systemów transdermalnych. Powodem dzielenia postaci leków jest najczęściej konieczność zredukowania dawki leku czy kłopot z przyjęciem wielkości preparatu szczególnie wśród pacjentów pediatrycznych czy geriatrycznych bądź brak występowania stałej postaci leku w danej dawce. Ponadto wpływ na tego typu działanie pacjenta ma w dużej mierze wzgląd ekonomiczny (cena leku, korzystniejsza refundacja dla pacjenta tylko jednej dawki danego preparatu).

Nieodpowiednie dzielenie tabletek stanowi jednak duże niebezpieczeństwo dla pacjentów, ponieważ pacjent nie jest w stanie w sposób precyzyjny podzielić tabletkę na dwie czy cztery równe części, nawet jeżeli użyje do tego przecinarki do tabletek. Wskazywano, że odstępstwo od dawek przy podziale tabletki na części może wahać się od 15 do 25%. W wielu sytuacjach taka różnica w wielkości dawki może nie spowodować u pacjenta odczuwalnych zmian w efekcie terapeutycznym, jednak jest to bardzo istotne, np. w przypadku leków przeciwdepresyjnych czy hormonalnych (preparaty zawierające estrogeny czy hormony tarczycy), kardiologicznych (preparaty digoksyny) zawierające często mikrogramowe dawki substancji leczniczych lub preparatów o wąskim indeksie terapeutycznym.

Dodatkowo problemem staje się utrata trwałości preparatów farmaceutycznych po ich uprzednim wyjęciu z blistra, podziale i pozostawieniu kilkunastu bądź kilkudziesięciu godzin do momentu przyjęcia. Substancja czynna tabletki pozbawionej otoczki jest narażona na niekorzystny wpływ temperatury, wilgoci czy światła, bowiem otoczka stanowi jej ochronę, ale także w wielu wypadkach maskuje gorzki smak substancji czynnej i ułatwia jej połknięcie.

Które zatem tabletki można dzielić, a które bezwzględnie nie mogą zostać podzielone? Nie można dzielić tabletek, których średnica jest mniejsza niż 7 mm, tych posiadających nieregularne kształty lub bardzo twardych, a także zawierających substancje ulegające łatwemu kruszeniu uniemożliwiające równy podział. Również nasi pacjenci muszą zostać poinformowani, że nie można dzielić tabletek powlekanych, o przedłużonym uwalnianiu, o modyfikowanym uwalnianiu, oznaczane na opakowaniach np. MR, XL, CR czy dojelitowe. Często substancja czynna uwalniana jest na poziomie jelita cienkiego, zatem tych tabletek nie wolno dzielić, ssać, rozgryzać, gdyż spowoduje to konsekwencje w postaci zmian szybkości rozpuszczania i profilu uwalniania (wielkość dawki, działania niepożądane).

Strony: 1 2