Dieta na zgagę

U wlotu do żołądka znajduje się zwieracz dolny przełyku. Gdy działa prawidłowo, jedzenie jest czystą przyjemnością: potrawy błyskawicznie znikają z talerzy, żołądek zajmuje się trawieniem, a biesiadnicy – rozmową. Jednak u co piątej osoby zwieracz z różnych powodów się nie domyka, co sprawia, że kwaśna treść pokarmowa cofa się z żołądka do przełyku, podrażnia jego błonę, wypala rany.

– Po każdym posiłku miałam zgagę, bolało mnie w okolicach mostku, piekł przełyk – mówi Joanna, 34-letnia pracownica biura tłumaczeń.
– Bywało też, że jedzenie cofało się aż do ust, to bardzo krępujące. Jadłam coraz mniej, bardzo schudłam, czułam się coraz gorzej. Unikałam spotkań przy stole, bo co to za przyjemność: wszyscy bawią się, rozmawiają, a ja cierpię katusze – dodaje Joanna.

Maciej, 35-letni informatyk, prosto z grilla u przyjaciół trafił na pogotowie. – Od dawna było źle, ale lekceważyłem objawy, w końcu jestem twardym facetem – śmieje się Maciek. – Ale na tamtej imprezie tak mnie zmogło, że zwinąłem się w kłębek na trawniku. Bolało tak, że łzy leciały mi z oczu. Znajomi byli przerażeni – opowiada.

Dwa lata temu Joanna i Maciej trafili do dietetyka. Ona usłyszała, że musi więcej jeść, on – że powinien schudnąć. I że mają radykalnie zmienić dietę.

Drobno i bez tłuszczu

– Przy refluksie żołądkowo-przełykowym trzeba bacznie obserwować swój organizm i natychmiast eliminować z jadłospisu to, po czym nasilają się dolegliwości – tłumaczy Agnieszka Leciejewska, dietetyk. – Na pewno trzeba zrezygnować z potraw tłustych. Odpadają dania typu fast-food, którymi żywił się Maciej, jego ulubione golonki, bigosy, żury. No i piwo. Ale nie można się głodzić! Trzeba jeść regularnie, pięć, sześć razy dziennie, za to w małych porcjach. Rezygnujemy ze smażenia, pieczenia, grillowania. Najlepsze są potrawy gotowane na parze (w ten sposób nie tracimy witamin, to bardzo ważne, bo dieta osób z refluksem jest uboga w świeże warzywa i owoce!), od czasu do czasu można upiec coś w folii. I jeszcze ważna sprawa: jedzenie powinno być rozdrobnione. Zupy przetarte, mięso w postaci pulpetów lub potrawki. Chodzi o to, że przeżuwanie zwiększa wydzielanie kwasów trawiennych, a to z kolei nasila przykre dolegliwości. W przypadku ostrego refluksu radziłabym nawet skorzystanie z gotowego jedzenia dla niemowląt – mówi Agnieszka Leciejewska.

Tego unikaj!

Zakazane są potrawy tłuste (zwiększają wydzielanie soków żołądkowych) i obfitujące w błonnik (podrażnia błonę przewodu pokarmowego). Skreślamy: ciężkostrawne mięsa (gęsi, dziczyzna, wieprzowina), tłuste ryby (łosoś, sum, halibut), mocne rosoły, esencjonalne buliony, auszpiki, galarety, wszelkie marynaty, przetwory kiszone. Żegnamy się z twardymi margarynami, grubymi kaszami, razowym chlebem, pumperniklem, razowymi makaronami, serami żółtymi, topionymi, typu feta i brie, maślanką, surowymi warzywami. Absolutnie wykluczona jest cebula pod każdą postacią, pory, kapusty, pomidory, ogórki, grzyby, rośliny strączkowe, rabarbar, chrzan, szczaw, czereśnie, wiśnie, gruszki, agrest, owoce suszone oraz orzechy. Nie stosujemy kostek rosołowych, gotowych mieszanek przypraw, czosnku, chili, mięty, curry, ziela angielskiego, pieprzu, liści laurowych. Koniec z zawiesistymi sosami, musztardą, zasmażką, tortami, bitą śmietaną, kremami, kwaśnymi napojami, nierozcieńczonymi sokami owocowymi, wodą gazowaną, mocną herbatą, czekoladą, kakao, kawą i alkoholem.

Jedz, na zdrowie!

Na liście potraw dozwolonych są: chude twarogi, jaja (na miękko lub w postaci jajecznicy robionej na parze), chude mięsa (cielęcina, kurczak, króliki), chude ryby (dorsz, sola, mintaj, pstrąg), jogurt, kawa zbożowa, bawarka, koktajle mleczno-owocowe, jasne, lekko czerstwe pieczywo, chude wędliny drobiowe, chudy domowy pasztet, miękka margaryna, miód, marmolada, zupy-kremy przyrządzane na słabym wywarze warzywnym, pure ziemniaczane i warzywne, krupnik na drobnych kaszach, kaszka manna, sos koperkowy lub pietruszkowy, drobne makarony, ryż, gotowane warzywa: marchew, dynia, kabaczki, buraki, szpinak, szparagi, banany, pieczone jabłka. Z przypraw: koperek, natka pietruszki.

Od czasu do czasu

Są też produkty i potrawy, które można jeść w ograniczonych ilościach. Zalicza się do nich m.in. mleko (szklanka dziennie łagodzi ból, większa ilość zwykle nasila dokuczliwe objawy). Przyrządzając posiłki, można stosować odrobinę masła lub oliwy, chudej śmietanki. Czasem dozwolony jest słaby rosół z cielęciny, ziemniaki gotowane w całości, zapiekankę z drobnych kasz i gotowanych warzyw i mięsa. Jeśli ktoś czuje się lepiej, może spróbować gotowanego kalafiora, brokuła lub sałaty, selera lub surowej marchewki z jabłkiem (odrobinę!). Maliny, truskawki – z wyczuciem.

Waga w dół

Refluksowi sprzyja otyłość brzuszna, więc dobrze jest zrzucić wagę. Ale z głową! – Absolutnie nie wolno stosować popularnych diet! – mówi Agnieszka Leciejewska. Ale zapewnia, że stosując się do zaleceń żywieniowych związanych z chorobą refluksową, na pewno uda się stracić kilka kilogramów. – Trzeba jednak dbać o to, by posiłki były smaczne i urozmaicone – mówi dietetyk. – Wbrew pozorom, ograniczenia, o których mówiłam, mogą wyzwolić kreatywność w kuchni. Musy owocowe, koktajle, domowe paszteciki, zapiekanki… Przecież to wszystko jest pyszne! Pomysłów na potrawy jest mnóstwo, trzeba tylko chcieć. I broń boże, nie wolno żywić się samymi bułkami! Należy dopieszczać zarówno swój przewód pokarmowy, jak i podniebienie! – dodaje dietetyk.

To ci pomoże

1. Unikaj noszenia obcisłych ubrań, np. dżinsów typu slim. Zrezygnuj z pasków, gumek w pasie, bielizny wyszczuplającej.

2. Nie leż po jedzeniu! Możesz zrobić sobie sjestę 2-3 godziny później, a bezpośrednio po posiłku idź na spokojny spacer.

3. Przez 2-3 godziny po zjedzeniu unikaj wysiłku fizycznego. Nawet czynności, które wydają się niezbyt wyczerpujące, mogą zaszkodzić, np. pielenie. W pozycji kucznej następuje bowiem ucisk na żołądek. Żadnych skłonów, zmywania podłogi, dźwigania siatek z zakupami.

4. Śpij z głową wysoko uniesioną, tak żeby treść z żołądka nie mogła spływać do przełyku.

5. Jeśli masz nadwagę, postaraj się schudnąć. Ale nie stosuj radykalnych diet!

6. Nie pal tytoniu, odstaw kawę i alkohol.

7. Nie przejadaj się wieczorem.

Przykładowy jadłospis:

Pierwsze śniadanie: jajecznica zrobiona na parze, czerstwa biała bułka, herbata owocowa

Drugie śniadanie: ciasto drożdżowe (bez sody i proszku do pieczenia), filiżanka mleka

Obiad: zupa-krem z brokułów, pulpety z indyka, sos koperkowy, gotowana marchew

Podwieczorek: banan zmiksowany z jogurtem lub pieczone jabłko z cynamonem

Kolacja: jasne pieczywo, szynka drobiowa, niegazowana woda mineralna

Idź do lekarza!

Nie lekceważ objawów. Poradź się lekarza, zmień dietę – wspomożesz w ten sposób leczenie! Przewlekły, zaniedbany refluks żołądkowo-przełykowy sześciokrotnie zwiększa ryzyko zachorowania raka gruczołowego przełyku, pięciokrotnie raka złącza żołądkowo-przełykowego. Inne powikłania to m.in.: zwężenie przełyku, owrzodzenia z krwawieniami, przełyk Barretta.